ΑΓΙΟΣ ΔΗΜΗΤΡΙΟΣ

Η εκκλησία του Αγίου Δημητρίου (ΝΔ πλευρά) και η ομώνυμη οδός όπως ήταν πριν από την πυρκαγιά του 1917.

Να και το εσωτερικό του

 ...ο ναός σήμερα

ΝΤΟΡΕ

Η πρώτη γκαρσόνα της πόλης, στο Ντορέ το 1917.

Μαγαζί - θρύλος στην περιοχή του Λευκού Πύργου, το “Ντορέ”, το ιστορικό καφέ που στήθηκε με τα τότε ευρωπαϊκά πρότυπα και μάζεψε εντός του από καλλιτεχνικές φυσιογνωμίες μέχρι πολιτικά πρόσωπα και μέλη βασιλικών οικογενειών, έγινε σημείο αναφοράς για ανθρώπους που άφησαν το αποτύπωμά τους στα τελευταία εκατό χρόνια της πόλης. Ξεκινώντας από τη σημερινή Αλ. Σβώλου (1908), μεταφέρθηκε στο τωρινό του σημείο, στο πάρκο Τσιρογιάννη, το 1933 και συνεχίζει μέχρι σήμερα σε παραλλαγμένη μορφή (ζυθεστιατόριο Ντορέ - Ζύθος - εικόνα κάτω).

 1933 το “Ντορέ” μεταστεγάστηκε στην περιοχή Λευκού Πύργου

Read more at: http://parallaximag.gr/thessaloniki/istoria-tou-thrylikou-kafe-ntore-tis-thessalonikis

Ο λόγος για το “Ντορέ”, το ιστορικό καφέ της Θεσσαλονίκης που στήθηκε με τα τότε ευρωπαϊκά πρότυπα και μάζεψε εντός του από καλλιτεχνικές φυσιογνωμίες μέχρι πολιτικά πρόσωπα και μέλη βασιλικών οικογενειών, που έγινε σημείο αναφοράς για ανθρώπους που άφησαν το αποτύπωμά τους στα τελευταία εκατό χρόνια της πόλης. Ξεκινώντας από την σημερινή Αλ. Σβώλου, μεταφέρθηκε στο τωρινό του σημείο μετά από 50 χρόνια όπου παραμένει σε παραλλαγμένη μορφή.

Read more at: http://parallaximag.gr/thessaloniki/istoria-tou-thrylikou-kafe-ntore-tis-thessalonikis

Ο λόγος για το “Ντορέ”, το ιστορικό καφέ της Θεσσαλονίκης που στήθηκε με τα τότε ευρωπαϊκά πρότυπα και μάζεψε εντός του από καλλιτεχνικές φυσιογνωμίες μέχρι πολιτικά πρόσωπα και μέλη βασιλικών οικογενειών, που έγινε σημείο αναφοράς για ανθρώπους που άφησαν το αποτύπωμά τους στα τελευταία εκατό χρόνια της πόλης. Ξεκινώντας από την σημερινή Αλ. Σβώλου, μεταφέρθηκε στο τωρινό του σημείο μετά από 50 χρόνια όπου παραμένει σε παραλλαγμένη μορφή.

Read more at: http://parallaximag.gr/thessaloniki/istoria-tou-thrylikou-kafe-ntore-tis-thessalonikis

ΜΗΤΡΟΠΟΛΕΩΣ - Ι. ΔΡΑΓΟΥΜΗ

Γωνία Μητροπόλεως με Ι. Δραγούμη. Η Εθνική Τράπεζα δεξιά. Στο βάθος η οδός Κατούνη. Ένα κάρο με ένα άλογο το μοναδικό τροχοφόρο. Άγνωστη η χρονολογία, μάλλον πριν το 60...

Η ίδια λήψη φωτογραφίας των δρόμων σήμερα. Πολλές ομοιότητες, ιδίως στα κτίρια, αρκετές οι διαφορές κυρίως στα τροχοφόρα...

 

ΕΝΔΥΜΑΤΑ

Αναμνηστική φωτογραφία στην παραλία που αναδεικνύει και τη μόδα της εποχής. 1936...

 

ΠΛΑΤΕΙΑ ΝΑΥΑΡΙΝΟΥ

Πλατεία Ναυαρίνου. Οδός Δ. Γούναρη χωματόδρομος με λίγα αυτοκίνητα, αρχές του 1960. Ένα σπίτι κόβει την οδό.  Διακρίνεται στο τέρμα της οδού και πάνω από την Εγνατία η Καμάρα (αμυδρά) και η Ροτόντα (αρκετά καθαρά).

Σήμερα ο δρόμος έχει πεζοδρομηθεί... 

 

ΠΥΡΓΟΣ Ο.Τ.Ε.

Βρίσκεται στον χώρο της Διεθνούς Έκθεσης. Η φωτογραφία από το 1970, χρονιά που κτίστηκε σε σχέδια του αρχιτέκτονα Αλ. Αναστασιάδη. Διακρίνεται και στο βάθος ο Λευκός Πύργος.

...και ο πύργος σήμερα

ΛΑΔΑΔΙΚΑ

Συνοικία Σεμπί στα Λαδάδικα - 1913. Φαίνεται η σημερινή οδός Κατούνη. Στο σημείο που ήταν το διώροφο κτίριο  βρίσκεται ο "Ζύθος". 

Η ίδια περιοχή σήμερα

ΚΟΥΛΟΥΡΤΖΗΣ

Ένας μικρός κουλουρτζής μπροστά στον ναό των 12 Αποστόλων, το 1952.

 

ΘΑΛΑΣΣΙΑ ΣΥΓΚΟΙΝΩΝΙΑ

Η βασική αφετηρία των καραβιών ήταν η προκυμαία του Λευκού Πύργου, όπου είχαν στηθεί κιγκλιδώματα για την ασφαλέστερη επιβίβαση των λουομένων και την αποφυγή συνωστισμού. Τα καραβάκια έφευγαν κάθε 20 λεπτά από την προκυμαία του Λευκού Πύργου και μετά από μισή ώρα ταξίδι έπιαναν τις σκάλες της Περαίας, του Μπαξέ και της Αγίας Τριάδας. Οι πολίτες με υπομονή στην ουρά...

ΜΙΚΡΗ ΚΑΙ ΔΙΑΣΗΜΗ

Η Τζένη Καρέζη με τους γονείς της μπροστά στον Λευκό Πύργο.

Στις αρχές της δεκαετίας του 1940 ήταν ακόμη μαθήτρια στο Καλαμαρί και ονομαζόταν Ευγενία Καρπούζη. Η Τζένη Καρέζη πέρασε τα παιδικά της χρόνια στη Θεσσαλονίκη όπου είχαν πάρει μετάθεση οι γονείς της που ήταν εκπαιδευτικοί. Από τη Θεσσαλονίκη είχε ίσως την χειρότερή της ανάμνηση, όταν σε ηλικία 10 ετών, το 1943, είδε τους ναζί να εκτελούν δύο συμμαθητές της στην Πλατεία Αριστοτέλους.

Ε.Ο.Τ. ΠΛΑΖ ΑΓΙΑΣ ΤΡΙΑΔΑΣ

Από τις πιο σύγχρονες στην εποχή της... πρότυπο για τις ανέσεις και την πολυτέλειά της. Υπήρχε και ανάλογο κάμπινγκ

ΚΑΡΑΒΑΚΙΑ - ΕΙΣΙΤΗΡΙΟ

1 Ιουνίου 1963 δημοσίευμα της εφημερίδας "Θεσσαλονίκη" ...τότε που γινόταν και μείωση στα ναύλα (4 δρχ)

 

...να και εισιτήρια επόμενων ετών (Εργατικής Εστίας 7 δρχ. - Ε.Ο.Τ. Ακτής Θερμαϊκού 40 δρχ.)

ΘΑΛΑΣΣΙΑ ΣΥΓΚΟΙΝΩΝΙΑ

Να και όλα τα καραβάκια έτοιμα για αναχώρηση. Δεκαετία 60...

 

"ΛΕΥΚΗ"

Ένα από τα καραβάκια που έκανε τη διαδρομή Λευκός Πύργος - Περαία - Μπαξέ - Αγία Τριάδα

ΘΑΛΑΣΣΙΑ ΣΥΓΚΟΙΝΩΝΙΑ

Καλοκαιρινή συνήθεια των Θεσσαλονικέων από τα τέλη του 19ου αιώνα ήταν οι ημερήσιες εξορμήσεις στις κοντινές ακτές. Οι μετακινήσεις τους γίνονταν με βαποράκια και από τη δεκαετία του ’30 με σύγχρονα επιβατικά που εκτελούσαν διαδρομές και τον χειμώνα. Η βασική αφετηρία τους ήταν η προκυμαία του Λευκού Πύργου, όπου είχαν στηθεί κιγκλιδώματα για την ασφαλέστερη επιβίβαση των λουομένων και την αποφυγή συνωστισμού. Τα καραβάκια έφευγαν κάθε 20 λεπτά από την προκυμαία του Λευκού Πύργου και μετά από μισή ώρα ταξίδι έπιαναν τις σκάλες της Περαίας, του Μπαξέ και της Αγίας Τριάδας.

Ο ΚΗΠΟΣ ΤΩΝ ΠΡΙΓΚΙΠΩΝ (ΜΠΕΧΤΣΙΝΑΡ)

 Ζευγάρι στον Κήπο των Πριγκίπων (Μπεξινάρι)

 

 

Μπεξινάρι ή Μπεχ Τσινάρ ονομαζόταν παλιότερα η περιοχή της Θεσσαλονίκης που σήμερα βρίσκεται μέσα στο λιμάνι της πόλης, στο ύψος περίπου της τρίτης και της τέταρτης προβλήτας του σημερινού λιμανιού. Η λέξη στα τούρκικα σημαίνει "πέντε πλατάνια". Μετά την απελευθέρωση το πάρκο ονομάστηκε «Κήπος των Πριγκίπων» προς τιμήν των παιδιών του Γεωργίου Α΄.

Σε εκείνο το σημείο υπήρχε παραλία η οποία ήταν κατάλληλη για αναψυχή (φίνο ακρογιάλι, όπως λέει ο Βασίλης Τσιτσάνης στο τραγούδι του Μπαξέ Τσιφλίκι). 

 

 

ΤΣΙΜΙΣΚΗ

Η οδός Τσιμισκή στο ύψος της Πλατείας Αριστοτέλους. Δεκαετία 60

 

ΤΑ ΠΑΓΩΤΑ "ΩΡΑΙΑ"

Οι μεγαλύτεροι σε ηλικία γνωρίζουν πολύ καλά την "Ωραία" που έγραψε ιστορία στο κέντρο της Θεσσαλονίκης, στην Κούσκουρα, αφού υπήρξε και στέκι των νέων για πολλά χρόνια. "Πρωταγωνιστής" των προϊόντων ήταν ο περίφημος ντοντουρμάς, για τον οποίο ερχόταν κόσμος από κάθε γωνιά της πόλης αλλά και έξω από αυτήν. 

 

 

Ως γνωστό τα παγωτά "Ωραία" εξακολουθούν να υπάρχουν στο χωριό μας, στη Νέα Ραιδεστό...

ΦΩΤΟΓΡΑΦΟΣ

Μπροστά στον Λευκό Πύργο, εκτός από τους πολλούς τουρίστες είχε πάντα θέση και ο γνωστός φωτογράφος της εποχής που οι περισσότεροι έβγαιναν την καθιερωμένη αναμνηστική φωτογραφία.

 

 

ΠΛΑΝΟΔΙΟΙ ΖΑΧΑΡΟΠΛΑΣΤΕΣ

Ζαχαροπλάστες της εποχής. έστηναν το μαγαζάκι τους στον δρόμο. Τα κέικ πάντως περιζήτητα και τότε...

 

 

ΣΚΟΥΠΑΔΕΣ

Μικροί "σκουπάδες" 1914 - 1918

 

ΠΛΑΝΟΔΙΟΣ ΠΩΛΗΤΗΣ

Πλανόδιος πωλητής στα Κάστρα. 1970

ΕΦΗΜΕΡΙΔΟΠΩΛΗΣ

Μικρός εφημεριδοπώλης στην Καμάρα. Το χρώμα μάλλον είναι τεχνικό. Καλοκαίρι του 1912 ή 1913...

ΠΩΛΗΤΗΣ ΓΛΥΚΩΝ

Πωλητής γλυκών σε δρόμο της Θεσσαλονίκης...1914 - 1918

Η ΠΥΡΚΑΓΙΑ ΤΗΣ ΘΕΣΣΑΛΟΝΙΚΗΣ

Η πυρκαγιά της Θεσσαλονίκης την 5/18 Αυγούστου (παλιό και νέο ημερολόγιο) 1917 ήταν ένα από τα σημαντικότερα γεγονότα που σημάδεψαν την ιστορία της πόλης. Ήταν ένα τυχαίο γεγονός που άλλαξε σημαντικά τη φυσιογνωμία της πόλης. Η πυρκαγιά μέσα σε 32 ώρες έκαψε 9.500 σπίτια σε έκταση 1.000.000 m2 και άφησε άστεγα πάνω από 70.000 άτομα. Οικονομικές και εμπορικές λειτουργίες, διοικητικές υπηρεσίες, χώροι αναψυχής και τα σημαντικότερα πνευματικά και θρησκευτικά ιδρύματα των εθνο-θρησκευτικών κοινοτήτων μαζί με τα αρχεία τους καταστράφηκαν ολοσχερώς. Το μέρος της πόλης που κάηκε ανοικοδομήθηκε με νέο οργανωμένο σχέδιο, δημιουργώντας μια σύγχρονη πόλη.

Η πυρκαγιά, όπως προέκυψε από την ανάκριση που διεξήγαγαν οι δικαστικές αρχές της Θεσσαλονίκης, ξεκίνησε το Σάββατο 5/18 Αυγούστου 1917 περίπου στις 3 το μεσημέρι από ένα φτωχικό σπίτι προσφύγων (ή μαγειρείο) στη διεύθυνση Ολυμπιάδος 3, στη συνοικία Μεβλανέ μεταξύ του κέντρου και της Άνω Πόλης.

 

Μέρος της Πάνω πόλης στο σημείο εκκίνησης της φωτιάς, πριν και μετά από αυτήν...

Προκλήθηκε από σπίθα φωτιάς μιας κουζίνας, που έπεσε σε παρακείμενη αποθήκη με άχυρο. Η έλλειψη νερού και η αδιαφορία των γειτόνων δεν έκανε δυνατή την κατάσβεση της αρχικής πυρκαγιάς και σε σύντομο διάστημα λόγω του ισχυρού ανέμου η πυρκαγιά μεταδόθηκε στα γειτονικά σπίτια και άρχισε να εξαπλώνεται σε όλη τη Θεσσαλονίκη. Αρχικά η πυρκαγιά ακολούθησε δύο κατευθύνσεις: προς το Διοικητήριο μέσω της οδού Αγίου Δημητρίου και προς την αγορά μέσω της Λέοντος Σοφού. Το Διοικητήριο σώθηκε χάρη στις προσπάθειες των υπαλλήλων του που έσπευσαν να βοηθήσουν.

Κατατρομαγμένοι Θεσσαλονικείς μαζεμένοι πίσω από το Διοικητήριο

Ο άνεμος δυνάμωσε και η πυρκαγιά ακόμη πιο γρήγορα κατέβηκε στο κέντρο της πόλης. Τα ξημερώματα της επόμενη ημέρας (6/19 Αυγούστου) ο άνεμος άλλαξε κατεύθυνση και τα δύο μέτωπα της πυρκαγιάς κατέστρεψαν όλο το εμπορικό κέντρο. Στις 12:00 πέρασε γύρω από τον περίβολο του ναού της Αγίας Σοφίας χωρίς να τον πειράξει και συνέχισε ανατολικά μέχρι την οδό Εθνικής Αμύνης (πρώην Χαμιντιέ) όπου σταμάτησε. Το βράδυ της 6/19 Αυγούστου σταμάτησε η εξάπλωσή της.

Η καταστραμμένη πόλη, κοντά στην εκκλησία της Αγίας Σοφίας, η οποία σώθηκε χάρη στον ανοιχτό χώρο που είχε μπροστά της και γύρω της.

 

κάτοικοι ανάμεσα στα "καμένα" της Θεσσαλονίκης


Φωτογραφία τραβηγμένη από τον Λευκό Πύργο. Δείχνει την πρόοδο αλλά και το σταμάτημα της φωτιάς πριν από την Ιπποδρομίου. Όλος ο κόσμος και η οικοσυσκευή είναι συγκεντρωμένα στην παραλία.

Η πυρκαγιά κατέστρεψε το 32% της συνολικής έκτασης της Θεσσαλονίκης, δηλαδή 1.000.000 τ.μ. ή 120 εκτάρια. Η περιοχή που κάηκε ήταν μεταξύ των οδών Αγίου Δημητρίου, Λέοντος Σοφού, Νίκης, Εθνικής Αμύνης, Αλεξάνδρου Σβώλου, Εγνατία (από Αγίας Σοφίας), Αγίου Δημητρίου. Αυτή η περιοχή στα επίσημα έγγραφα αναφέρεται ως «πυρίκαυστος ζώνη» και στις λαϊκές διηγήσεις τα «καμένα». Το ύψος των υλικών ζημιών υπολογίστηκε σε 8.000.000 χρυσές λίρες.

Χάρτης της "πυρίκαυστης ζώνης"
Η Εγνατία οδός, καμένη κοντά στο Μπουρμαλί τζαμί
Η Εγνατία οδός, προς τον Βαρδάρι. Διακρίνεται λίγο δεξιά το Μπέη χαμάμ και αριστερά στο βάθος ο Άγιος Μηνάς που κατά ένα πράξενο τρόπο σώθηκε από τη φωτιά

Η πλατεία Ελευθερίας με τα καμένα κτίρια γύρω της και το επίσης διασωθέν κατά περίεργο τρόπο κατάστημα Στάιν το οποίο λειτουργεί ως σήμερα

Μεταξύ των κτιρίων που κάηκαν ήταν το Ταχυδρομείο, το Τηλεγραφείο, το Δημαρχείο, οι εταιρείες Ύδρευσης και Φωταερίου, η Οθωμανική Τράπεζα, η Εθνική Τράπεζα, οι αποθήκες της Τράπεζας Αθηνών, ο ναός του Αγίου Δημητρίου και άλλοι δύο ορθόδοξοι ναοί, το Σαατλή Τζαμί και άλλα έντεκα τεμένη, η Αρχιραββινεία με όλο το αρχείο της και 16 από τις 33 συναγωγές. Καταστράφηκαν επίσης τα τυπογραφεία των περισσότερων εφημερίδων (η Θεσσαλονίκη είχε τον μεγαλύτερο αριθμό εκδιδόμενων εφημερίδων στην Ελλάδα), πολλές από τις οποίες δεν κατάφεραν να επανεκδοθούν. Επίσης καταστράφηκαν 4.096 από τα 7.695 καταστήματα αφήνοντας ανέργους το 70% των εργαζομένων.

Το ξενοδοχείο "Splendid" καμένο. Δίπλα του ο κινηματογράφος "Πατέ".

Λίγες μόνο ημέρες μετά την καταστροφή η κυβέρνηση Βενιζέλου ανήγγειλε ότι δεν θα επιτρεπόταν η ανεξέλεγκτη ανοικοδόμηση της πόλης, αλλά μόνο στη βάση ενός νέου πολεοδομικού σχεδίου, σύμφωνα με τον Ν. 823/1917 που εκπόνησε ο υπουργός συγκοινωνιών Αλέξανδρος Παπαναστασίου. Με απόφαση του Παπαναστασίου ιδρύθηκε «Διεθνής Επιτροπή Νέου Σχεδίου Θεσσαλονίκης» με πρόεδρο τον Ερνέστο Εμπράρ, για την εκπόνηση ρυμοτομικού σχεδίου, το οποίο παραδόθηκε στη Γενική Διοίκηση Μακεδονίας στις 29 Ιουνίου 1918.

Τα μέλη της Επιτροπής, από δεξιά προς αριστερά: Κιτσίκης, Πλέιμπερ, Εμπράρ, Τ. Μόσον, Αγγελάκης (δήμαρχος Θεσ/νίκης), Ε. Μόσον, Τζ. Μόσον, Τζέκινς, Ζάχος


καταυλισμός πυροπαθών σε χώρο δίπλα στον Λευκό Πύργο

το κτίριο της Γαλλικής Γενικής Ασφάλειας, στην αρχή της Λεωφόρου Γεωργίου πριν και μετά την πυρκαγιά. Αν και η φωτιά δεν έφτασε ως εκεί κάηκε από φλεγόμενο βαρέλι που εκτοξεύτηκε πολλά εκατοντάδες μέτρα

Το σχέδιο δεν εφαρμόστηκε πλήρως εξαιτίας πιέσεων εκ μέρους μεγαλοϊδιοκτητών αλλά και μικροπολιτικών σκοπιμοτήτων υπέστη πολλές μεταβολές, αλλά αποτέλεσε μεγάλη βελτίωση σε σχέση με την πρωτύτερη κατάσταση της πόλης, δίνοντάς της σύγχρονη ρυμοτομία και όψη. Πάντως το οριστικό σχέδιο με βάση το οποίο ανοικοδομήθηκε η πυρίκαυστη ζώνη, θύμιζε πολύ λίγο το αρχικό φιλόδοξο σχέδιο που είχαν οραματιστεί για τη Θεσσαλονίκη οι δημιουργοί του, εκτός ίσως από την περιοχή γύρω από τη σημερινή πλατεία Αριστοτέλους που υπάρχουν έντονα τα ίχνη του πολεοδομικού σχεδιασμού που προέβλεπε μέχρι και το είδος των κιγκλιδωμάτων στα μπαλκόνια!!

Αεροφωτογραφία της περιοχής μετά την καταστροφή.

Η σημερινή περιοχή μετά την ανοικοδόμησή της, με σημειωμένα τα κυριότερα μνημεία της

Η πλατεία Αριστοτέλους σήμερα