Κυριακή 30 Σεπτεμβρίου 2018

ΥΠΟΔΗΜΑΤΑ ΚΑΡΥΔΑ

Στην Εγνατία στεγάζονταν για πολλές δεκαετίες τα "υποδήματα Καρύδα", ενώ το 1974, ο ίδιος ο Καρύδας έκανε ειδική παραγγελία τη φωτιζόμενη γόβα, η οποία ταξίδεψε από το Λας Βέγκας και «προσγειώθηκε» στη στέγη του καταστήματος...

ΠΑΡΚΟ ΤΣΙΡΟΓΙΑΝΝΗ

Πάρκο Τσιρογιάννη. Άνοιξη δεκαετίας '60. Τα τραπεζάκια καφετέριας έξω να δεχτούν τους πολίτες για τον καφέ τους με θέα τον Λευκό Πύργο

ΠΛΑΤΕΙΑ ΒΑΡΔΑΡΙΟΥ

Πλατεία Βαρδαρίου 1970... Η κίνηση αρκετή για την εποχή, "τίποτα" για τη σημερινή εποχή...


Σάββατο 29 Σεπτεμβρίου 2018

ΟΔΟΣ ΜΕΓΑΛΟΥ ΑΛΕΞΑΝΔΡΟΥ

Η οδός Μεγ. Αλεξάνδρου. Το Βασιλικό Θέατρο και ο Λευκός Πύργος αριστερά, το ΚΘΒΕ δεξιά, στα μέσα της δεκαετίας του 1960...

ΛΕΩΦΟΡΟΣ ΝΙΚΗΣ

Λ. Νίκης, δεκαετία 1880. Στο βάθος ο λευκός Πύργος περιτειχισμένος

ΚΑΜΑΡΑ

Άποψη της Καμάρας και της Εγνατίας. Πριν το 1970. Να ξέρετε εσείς οι μικρότεροι ότι η πόλη δεν ήταν πάντα μποτιλιαρισμένη...


Παρασκευή 28 Σεπτεμβρίου 2018

ΣΠΑΝΙΑ ΦΩΤΟΓΡΑΦΙΑ ΤΗΣ ΘΕΣΣΑΛΟΝΙΚΗΣ

Η μοναδική μέχρι σήμερα φωτογραφική αποτύπωση της παραλίας της Θεσσαλονίκης πριν από την κατεδάφιση του παραθαλάσσιου τείχους. Χρονολογία κατά προσέγγιση στα μέσα της δεκαετίας του 1860.
Η φωτογραφία είναι των Abdullah Frères τριών Αρμενίων αδελφών, παγκοσμίου φήμης φωτογράφων της εποχής τους.
Το φωτογραφικό ντοκουμέντο εντοπίστηκε στα Εθνικά Αρχεία της Ουγγαρίας...


Τρίτη 25 Σεπτεμβρίου 2018

Ο ΛΕΥΚΟΣ ΠΥΡΓΟΣ




Από καρτ - ποστάλ που διακρίνεται η πρώτη ονομασία του Λευκού Πύργου, ως Πύργος του Λέοντος.

          ωραία φωτογραφία πριν το 1900, που φαίνεται και ο ορεινός όγκος του Χορτιάτη.


1898, ο Λευκός Πύργος περιτειχισμένος

1903. Πανοραμική άποψη από τη θάλασσα από καρτ - ποστάλ εποχής. Διακρίνεται το ξύλινο κτίσμα μέσα στη θάλασσα, που ήταν τα ανδρικά αποδυτήρια που με κρυφές εσωτερικές σκάλες μπορούσαν να κατέβουν στη θάλασσα


Από καρτ - ποστάλ εποχής. 1906


1907. Ο Λευκός Πύργος κι ένα τμήμα της παραλιακής όπου διακρίνεται και το ιππήλατο τραμ. Διακρίνονται επίσης στα δεξιά, μέσα στη θάλασσα και τα ξύλινα αποδυτήρια.


Τούρκικος στρατός και 1908


1911. Η περιτείχιση είναι σαφώς μικρότερη, μετά την κατεδάφιση μέρους του βόρειου τμήματος


1912, ο τοίχος που τον περιέβαλλε κατεδαφίστηκε ολοκληρωτικά το 1917


Μετά την κατεδάφιση του περιβόλου και τη διαμόρφωση της γύρω περιοχής


Αναμνηστική φωτογραφία του δεύτερου μισού του 19ου αιώνα, επί οθωμανικής περιόδου

 ο Λευκός Πύργος, σήμερα

Η "ΚΑΜΑΡΑ" ΤΗΣ ΘΕΣΣΑΛΟΝΙΚΗΣ

Ένα από τα πιο χαρακτηριστικά μνημεία της Θεσσαλονίκης είναι η Θριαμβική Αψίδα του Γαλέριου, ( ή Τόξο του Γαλέριου) γνωστή και ως Καμάρα, που βρίσκεται στην πάνω πλευρά της οδού Εγνατίας και σε μικρή απόσταση από την Ροτόντα, κοντά στην Πλατεία του Σιντριβανίου.
Αποτελεί ένα από τα πιο γνωστά σημεία συνάντησης των κατοίκων και επισκεπτών της πόλης.
Η Καμάρα είναι κτίσμα της εποχής της Ρωμαϊκής «Τετραρχίας» (αρχές 4ου μ.Χ. αιώνα) και αποτελεί το ένα σκέλος (δυτικό) μίας στεγασμένης στοάς, που σχηματιζόταν από αψίδες και τόξα.
Κατασκευάστηκε για να τιμηθεί ο Ρωμαίος Αυτοκράτορας Γαλέριος, όταν αυτός επέστρεψε νικητής στην πόλη (περί το 306 μ.Χ.) μετά από πολέμους του κατά των Περσών.



ο Γαλέριος σε χρυσό νόμισμα της εποχής του (4ος αι)

Η θριαμβική αυτή αψίδα ήταν τοποθετημένη κάθετα στην αρχαία Εγνατία, που διέσχιζε την πόλη (δυτικά προς ανατολικά) και αποτελούσε μέρος του λεγόμενου Γαλεριανού συγκροτήματος (Ρωμαϊκά Ανάκτορα, Ιππόδρομος, Ροτόντα), που αναπτύσσονταν κύρια νοτιοδυτικότερα, στις σημερινές πλατείες Ναβαρίνου και Ιπποδρομίου. Χτίστηκε το 305 μ.Χ. ύστερα από την οριστική νίκη του αυτοκράτορα κατά των Περσών.
Είχε την τυπολογία ενός οκτάπυλου με 4 κεντρικούς ογκώδεις πεσσούς, 4 δευτερεύοντες στα πλάγια, ισάριθμα τόξα και χαμηλό σφαιροειδή θόλο. Συνδεόταν με τα Ανάκτορα του Γαλέριου (νοτιοδυτικότερα) και με τη Ροτόντα (προς Βορρά).


Χαλκογραφία του 1745


Η αψίδα στη σημερινή της μορφή είναι αποσπασματική. Λείπει ο τέταρτος πεσσός του τόξου, που θα πατούσε στο οδόστρωμα της σημερινής Εγνατίας, και όλο το αντίστοιχο ανατολικό τόξο. Τα δύο αυτά τόξα ενώνονταν σχηματίζοντας τρούλο, ενώ από κάτω περνούσε πομπική οδός που πλαισιωνόταν με κιονοστοιχίες δεξιά και αριστερά και ένωνε τα ανάκτορα με τη Ροτόντα. Κάτω από την Αψίδα περνούσε η Εγνατία, η οποία ήταν βασιλική οδός (Via Regia), ένας συγκεκριμένος τύπος οδού στρατηγικής σημασίας και συγκεκριμένης νομικής υπόστασης κατά τη Ρωμαϊκή αυτοκρατορία.
Σχέδιο κάτοψης της Καμάρας όπου φαίνονται τα δυο σκέλη της θριαμβικής αψίδας και ο θόλος των κεντρικών τόξων

αναπαράσταση του θριαμβικού τόξου του Γαλέριου

Παρατηρώντας την Καμάρα σήμερα κάποιος εντυπωσιάζεται από το πολύ μεγάλο άνοιγμα (9,70 μ.) του κεντρικού τόξου, που δε συναντάται σε κανένα άλλο αντίστοιχο μνημείο του ρωμαϊκού κόσμου. Επίσης εντυπωσιάζουν οι ανάγλυφες σωζόμενες παραστάσεις. Η εικονογράφηση αναπτύσσεται σε ζώνες, από τέσσερις στις τρεις κύριες πλευρές κάθε πεσσού και από δύο σε κάθε πλευρά που βρίσκεται απέναντι από τους δευτερεύοντες πεσσούς


Η τέχνη των ανάγλυφων της Καμάρας είναι αφηγηματική και συγχρόνως διακοσμητική.

Το κυριότερο χαρακτηριστικό είναι ο πληθωρισμός των παραστάσεων και των μορφών. Και η παραμικρή επιφάνεια γεμίζεται με θέματα που πολλές φορές είναι επουσιώδη. Και αν έλειπαν δηλαδή αυτά δε θα είχαμε ζημία στη σαφήνεια του αφηγηματικού μέρους. Για τη διακοσμητική επιδίωξη συχνά παραβλέπονται οι φυσικές αναλογίες, έτσι που οι ελέφαντες έχουν το ίδιο ύψος με τα άλογα ή τα άλογα να είναι μικρότερα από τους ανθρώπους ή μια πύλη τείχους να μην ξεπερνά το ύψος ενός ανθρώπου.

Γενικά η τέχνη των αναγλύφων αποβλέπει περισσότερο στις οπτικές αξίες παρά στις πλαστικές, ή όπως λένε οι ιστορικοί της τέχνης, τις απτικές, που χαρακτηρίζουν ιδίως την κλασική εποχή. Όλα αυτά είναι γνωρίσματα της τέχνης της Ύστερης Αρχαιότητας στην οποία ανήκει και η εποχή της Πρώτης Τετραρχίας. Η περιγραφή των αναγλύφων γίνεται με τη σειρά που ακολουθεί ο C. Vermeule.

Η σειρά των αριθμών του σχεδίου αντιστοιχεί με τις ζώνες των αναγλύφων από τα πάνω προς τα κάτω.

Βόρειος Πεσσός

Ζώνη 1η, Μάχη στη χώρα των Κούρδων.
Ζώνη 2η, Έξοδος αιχμαλώτων από μια ασσυριακή πόλη.
Ζώνη 3η, Ειρηνική υποδοχή του αυτοκράτορα σε μια εχθρική περιοχή
Ζώνη 9η, Η επιείκεια του Καίσαρα
Ζώνη 11η, Όμιλος γυναικών

Νότιος Πεσσός

Ζώνη 16η, Άφιξη του αυτοκράτορα σε μια πόλη της Ανατολής
Ζώνη 20η, Τιμή στο νικητή της Ανατολής
Ζώνη 24η, Ο Γαλέριος δέχεται πρεσβεία των Περσών

Ζώνη 27η, Βωμός με ασπίδα, Νίκες που κρατούν τρόπαια.


Οι σειρές των αναγλύφων διαχωρίζονται μεταξύ τους από γιρλάντες, λουλούδια και κλαδιά, ενώ στο πάνω μέρος υπάρχει γείσο με διακοσμητικά ανθέμια.
Λεπτομέρεια της ΝΑ πλευράς του ΝΔ πεσσού. Κάτω κάτω εικονίζονται οι Διοκλητιανός και Γαλέριος που προσφέρουν θυσία στους θεούς, ενώ στην από πάνω ζώνη ο Γαλέριος δέχεται την πρεσβεία των Περσών.

Είναι αλήθεια ότι στο πέρασμα των χρόνων ξεχάστηκαν ακόμα και η εποχή και ο λόγος που κατασκευάστηκε η Καμάρα. Έτσι έγιναν διάφορες υποθέσεις που είχαν σαν συνέπεια να δοθούν κι διαφορετικά ονόματα. Έτσι κατά καιρούς ονομάστηκε "Αψίδα του Θριάμβου του Μεγ. Αλεξάνδρου" ή "Αψίδα του Θριάμβου του Μεγ. Κωνσταντίνου" ή απλά "Αψίδα του Θριάμβου". Τις ονομασίες αυτές τις βλέπουμε σε διάφορες καρτ-ποστάλ της εποχής...


καρτ-ποστάλ που αναφέρεται η Καμάρα ως Αψίδα του Θριάμβου του Μεγ. Αλεξάνδρου


Η Καμάρα (Αψίς Θριαμβευτική κατά την κάρτα)  μάλλον πριν το 1883.Πολλά γύρω της κτίρια είναι σχεδόν κολλημένα πάνω της



Η Καμάρα που αναφέρεται ως "Αψίδα του Θριάμβου" μεταξύ 1893 και 1907 αφού διακρίνεται το ιππήλατο τραμ


1917. Το τραμ είναι πια ηλεκτροκίνητο. Εξακολουθούσε δε να περνάει κάτω από την Καμάρα έως το 1957, όταν και καταργήθηκε

 
Από καρτ-ποστάλ εποχής. Αναφέρεται ως "Αψίδα του Μεγ. Αλεξάνδρου, ενώ διακρίνεται η περίφραξη για την προστασία των αναγλύφων της κάτω ζώνης του ΝΔ πεσσού. (1910)


Καρτ Ποστάλ. Η αψίδα αποδίδεται ως "Θριαμβική Αψίδα του Κωνσταντίνου"

 
Η ΒΔ πλευρά της Καμάρας. Διακρίνεται και η γύρω περιοχή με κτίρια που στο μέλλον γκρεμίστηκαν και στο βάθος η Ροτόντα με το τουρκικό κατάλοιπο τον μιναρέ. (1916)

Η Αψίδα στολισμένη με γιρλάντες από ηλεκτρικούς γλόμπους. Στο δρόμο διακρίνονται οι γραμμές του τραμ.



Άποψη της Καμάρας απο τα ΒΔ, γύρω στα 1930

Ανατολική πλευρά της Αψίδας από παλιά κάρτα. Δεν είχαν κτιστεί ακόμη το κτίριο επί της Εγνατίας με Π.Π.Γερμανού ούτε το κτίριο επί της Εγνατίας με Δημ. Γούναρη, το οποίο φαίνεται πως χτιζόταν εκείνη την περίοδο.

Η Ανατολική πλευρά της Αψίδας (2005)


από πιο κοντά...

                                                 ...και από ακόμα πιο κοντά

Εκτός από την Αψίδα του Γαλέριου υπήρχε στη Θεσσαλονίκη και άλλη θριαμβική αψίδα στην περιοχή του Βαρδαρίου (σημερινή πλατεία Δημοκρατίας) και αυτή τοποθετημένη στην οδό Εγνατία, κοντά στην πύλη του Αξιού ("Χρυσή Πύλη" των Βυζαντινών). Η αψίδα εκείνη, που δε σώζεται καθόλου σήμερα, στήθηκε από τους Θεσσαλονικείς για να τιμηθούν οι νικητές της μάχης των Φιλίππων Αντώνιος κι Οκτάβιος (42 π. Χ)


η αψίδα στο δυτικό άκρο της Εγνατίας

ΤΟ ΣΙΝΤΡΙΒΑΝΙ ΤΗΣ ΘΕΣΣΑΛΟΝΙΚΗΣ

Όταν ο Σαμπρή πασάς κατεδάφισε το 1869 τα παραθαλάσσια Βυζαντινά Τείχη της Θεσσαλονίκης και λίγο αργότερα (1889) ο Μιδάτ πασάς τα ανατολικά για να δημιουργηθεί η ονομαζόμενη -τότε- Λεωφόρος Χαμιδιέ (σημ. Εθνικής Αμύνης), δημιουργήθηκε άσχημη εντύπωση στον πληθυσμό της πόλης και ιδιαίτερα στους Έλληνες.
Για να απαλειφθεί η εντύπωση αυτή, η τουρκική διοίκηση αποφάσισε να εξωραΐσει το χώρο κατασκευάζοντας το Σιντριβάνι, που πέρα από το διακοσμητικό του ρόλο χρησιμοποιούνταν και για το πότισμα των ζώων.


Το μνημείο αναφέρεται κατά καιρούς με διάφορες ονομασίες όπως "Πηγή Χαμιδιέ", "Λευκή Πηγή", "Πηγή της Καλαμαριάς", "Κρήνη επί της λεωφόρου Βασ. Κωνσταντίνου"(γιατί έτσι ονομάστηκε για ένα διάστημα η οδός)"Σιντριβάνι της Εθνικής Άμυνας", ή απλά "Σιντριβάνι"

Τα εγκαίνια του Σιντριβανιού έγιναν με μεγαλοπρέπεια, όπως άλλωστε φαίνεται και στις παρακάτω φωτογραφίες.




Το σιντριβάνι και η γύρω περιοχή από την πλευρά της Εγνατίας, σε μια παλιά φωτογραφία. Στο βάθος τα εβραϊκά νεκροταφεία

Το Σιντριβάνι και η ομώνυμη πλατεία από την οδό Εθνική Αμύνης. Διακρίνονται οι γραμμές του τραμ, που εδώ έστριβε αριστερά για να μπει στην Εγνατία

Τα παλιό Σιντριβάνι αναστηλώθηκε το 1977 από τον Δήμο Θεσσαλονίκης και ξανατοποθετήθηκε στον ίδιο ακριβώς χώρο της ομώνυμης πλατείας, με σχέδια και επίβλεψη του Απόστολου Παπαγιαννόπουλου.